MEMDUH ŞEVKET ESENDAL VE F. SCOTT FITZGERALD ÖYKÜLERİNDE SOSYAL KAYGILAR

Özet

Yaşam, iki veya daha fazla organizma ya da mekanizmanın karşılıklı olarak birbirlerini etkilemelerinde kullanılan her yola, sözlü ya da yazılı bilgi alışverişine dayanan bir iletişim işlemidir. İletişim her zaman eş zamanlı ve aynı bağlamda gerçekleşmeyebilir. Örneğin yazarlar, araya yüzyıllar girse de okurlarıyla, metinleri aracılığıyla, bilgi alışverişi halindelerdir. İletişim aracı olarak öyküler, gerçek ya da gerçeğe uygun olay ve durumların verilmek istenen mesaj ya da mesajlara uygun bir biçimde kurgulanıp ayrıntıya girilmeden anlatıldığı yazınsal türlerdir. Öyküler, hem eserin ortaya çıktığı dönemin ruhunu hem de eser sahibinin dünya görüşünü, değer yargılarını, iç dünyasını, dış dünyayı anlamlandırma biçimini, sunduğu kurmaca dünyanın gerçekle nasıl bir ilişki içerisinde olduğunu, kaygılarını yansıtırlar. Düşündüren, duygulandıran, toplumsal, politik ve tarihsel mesajları olan, diğer yazınsal metinler gibi ait oldukları toplumun kültürü içinde özel bir yeri olan eserleridir. Öyküleriyle yazın dünyasında yer etmiş yazarlardan Memduh Şevket Esendal (1884-1952) ve F. Scott Fitzgerald (1896-1940) aynı dönemde yaşamış, benzer kaygıları öykülerinde yansıtmış yazarlardır. İki yazar da öyküleriyle dönemin kadınında buna bağlı olarak toplumda ortaya çıkan bozulmayı anlatmaya çalışmışlardır. Esendal, eski dönemin kadın tiplemesi ile batılılaşmanın etkisi altında ortaya çıkan yeni kadın tiplemesini karşılaştırırken kadınların nasıl olmalarına yönelik kişisel fikirlerini dile getirmiştir. Fitzgerald ise öykülerinde sürekli olarak uçarı, paraya önem veren, ahlaken zayıf kadın tiplerini ele alırken sosyal yapıdaki olumsuz değişimleri vurgulamıştır. Bu çalışma, Esendal’ın Kızımız, Fitzgerald’ın Winter Dreams (Kış Düşleri) adlı öykülerinden hareketle, benzer konuları ele aldıkları öykülerle de destekleyerek, iki yazarın sosyal kaygılarını tespit ederken aynı dönemin iki farklı toplumunun sosyal panoramasını yansıtmayı amaçlamaktadır.